مرز اقتباس و تضمین با رویکرد اثرپذیری از قرآن

از زمانی که قرآن کریم، این معجزۀ الهی بر پیامبر اکرم نازل شد، ادیبان و سخنوران ادب فارسی همچون دیگر ملل، از نظر لفظی و معنوی، از این روح هستی‌بخش بهره‌ها جسته‌اند و آثار خود را به وسیلۀ آن زینت بخشیده‌اند. علمای علوم بلاغی این اثرپذیری‌ها را که گاه آشکار و گاه پنهان بوده‌است، به نام‌های اقتباس، تضمین، تلمیح، حل و... نامیده‌اند. با پژوهش در کتاب‌هایی که به اثرپذیری از قرآن با توجه به صنایع ادبی پرداخته‌اند و نیز مثال‌های ارائه‌شده در آن‌ها، به نظر می‌رسد که بعضی دو صنعت «اقتباس» و «تضمین» را یک صنعت به حساب آورده‌اند و تفاوتی بین آن دو قائل نشده‌اند. در این مقاله، با جستجو در کتاب‌های بلاغی و ادبی و نیز در شواهد مثال، تفاوت اقتباس و تضمین و مرز بین آن دو مشخص می‌گردد.